
ไม้พะยูง (ชื่อวิทยาศาสตร์: Dalbergia cochinchinensis) พะยูงเป็นต้นไม้เนื้อแข็งที่มีลวดลายสวยงามและถูกพิจารณาว่าเป็นไม้มงคล ชื่อวิทยาศาสตร์ของพะยูงคือ Dalbergia cochinchinensis ซึ่งมีการเรียกชื่อท้องถิ่นอื่นๆ อาทิเช่น ขะยุง, พยุง, แดงจีน และประดู่เสน
พะยูงถือเป็นพันธุ์ไม้ที่มีคุณค่าเศรษฐกิจสูงและมีราคาขายสูง นับว่าเป็นทรัพยากรที่มีความสำคัญ และมักถูกนำมาใช้ในงานหลากหลาย เช่น ในการสร้างเครื่องดนตรี ของประดับ และงานช่างทางเรือ เนื่องจากคุณสมบัติของไม้ที่แข็งแรงและมีลวดลายที่สวยงาม
พะยูงเป็นพืชพันธุ์ที่ถูกปลูกเพื่อสร้างมงคลในจังหวัดหนองบัวลำภู อย่างไรก็ตาม พะยูงเป็นพืชพันธุ์ที่เริ่มอยู่ในสถานะเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ เนื่องจากถูกลักลอบตัดไม้และการค้าไม้ที่ผิดกฎหมาย พืชพันธุ์นี้ถูกพบในพื้นที่ของประเทศกัมพูชา ลาว ไทย และเวียดนาม

ในปี 2022 มีการประกาศว่าพะยูงได้ถูกจัดให้เป็นพืชพันธุ์ที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ขั้นวิกฤติ โดยมีสาเหตุมาจากการลักลอบตัดไม้และการค้าไม้ที่ละเมิดกฎหมาย นักอนุรักษ์คาดการณ์ว่าพะยูงอาจจะถูกสูญพันธุ์ในอีก 10 ปีหากไม่มีการดำเนินการป้องกันและบรรเทาสถานการณ์ในปี 2026
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของพะยูงรวมถึงการรายละเอียดต่างๆ คือ พะยูงเป็นต้นไม้ที่มีขนาดสูงอยู่ในช่วง 15–25 เมตร มีเปลือกสีเทาเรียบ ใบเรียงรายแบบขนนกและมีลักษณะใบย่อยที่เรียงอยู่สลับกันจำนวน 7–9 ใบ ซึ่งมีขนาดกว้างประมาณ 3–4 เซนติเมตร และยาวประมาณ 4–7 เซนติเมตร
ดอกของพะยูงเล็กและมีสีขาวพร้อมกลิ่นหอมอ่อน มักจะออกเป็นช่อตามกิ่งหรือในตำแหน่งของใบ ส่วนผลของพะยูงเป็นฝักที่มีรูปร่างแบบขอบขนานบาง มีความกว้างประมาณ 1.2 เซนติเมตร และยาวประมาณ 4–6 เซนติเมตร ภายในผลจะมีเมล็ดจำนวน 1–4 เมล็ด

ไม้พะยูง : ประโยชน์ทางเศรษฐกิจและความรู้ที่ควรรู้
ไม้พะยูงเป็นพืชที่มีความหลากหลายและคุณค่าทางเศรษฐกิจมากมายในชาติไทย ไม่เพียงแต่เป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติที่สวยงาม แต่ยังเก็บเอาความสามารถในการใช้ประโยชน์มากมายทั้งในด้านอุตสาหกรรมและการแพทย์ ในบทความนี้เราจะพาคุณไปรู้จักกับความเป็นมาของไม้พะยูง ประโยชน์ทางเศรษฐกิจที่มาพร้อมกับมัน และข้อมูลที่น่าสนใจอื่นๆ เกี่ยวกับพืชพันธุ์นี้
ไม้พะยูงในประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม
ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน ไม้พะยูงมีบทบาทสำคัญในวัฒนธรรมและชีวิตคนไทยมากมาย การใช้ไม้พะยูงในการสร้างเรือ โครงสร้างบ้าน และเครื่องมือต่างๆ เป็นสิ่งที่ได้รับการรับรู้และนำมาใช้เป็นเทคนิคการผลิตแบบท้องถิ่น นอกจากนี้ยังมีความเชื่อที่กล่าวว่าไม้พะยูงมีคุณสมบัติพิเศษทางการเมืองและการศึกษาด้วย
ประโยชน์ทางเศรษฐกิจของไม้พะยูง
ไม้พะยูงเป็นทรัพยากรทางธรรมชาติที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจอย่างมาก สำหรับอุตสาหกรรมไม้และเฟอร์นิเจอร์ ไม้พะยูงมีลักษณะที่แข็งแรงและมีความทนทานต่อการใช้งาน ดังนั้นถูกนำมาใช้ในการผลิตเฟอร์นิเจอร์ต่างๆ ไม้พะยูงยังเป็นวัตถุดิบสำคัญในอุตสาหกรรมสร้างเรือ โครงสร้าง และอื่นๆ
การใช้ไม้พะยูงในการแพทย์แผนไทย
ไม้พะยูงไม่ได้มีแค่ประโยชน์ทางเศรษฐกิจเท่านั้น แต่ยังมีคุณค่าทางการแพทย์อย่างมาก ในการแผนไทย ไม้พะยูงถูกนำมาใช้ในการรักษาอาการต่างๆ เช่น โรคเจ็บคอ เจ็บแก้ว เส้นปอด และสายตาเสื่อม รวมถึงเป็นส่วนประกอบสำคัญในยาหลายชนิด
ติดตามไม้ประดับเพิ่มเติม :: พันธุ์ไม้