มอนสเตอรา (Monstera) เป็นพืชวงศ์ Aroceae และอยู่ในสกุล Monstera โดยมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Monstera deliciosa Liebm. ชื่อพืชนี้ในภาษาไทยคือ “พลูฉีก” หรือ “พลูแฉก” มาจากคำว่า “Monstera” ซึ่งมีที่มาจากภาษาละติน “Monstrum” ซึ่งหมายถึง แปลกประหลาดหรือผิดปกติ นี้เกิดจากลักษณะของใบที่มีรูปทรงแปลก และขอบใบที่แตกแยกออกไปอย่างพิเศษ ส่วนคำว่า “Deliciosa” หมายถึง รสชาติอร่อย แสดงถึงความอร่อยของผลไม้ของพืชนี้
มอนสเตอรา มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกากลาง และสวมบทบาทในสภาพแวดล้อมชื้น พบได้ในป่าเขา ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา มันได้รับความนิยมในไทยและมักถูกปลูกในกระถางเพื่อการฟอกอากาศและการตกแต่งบ้าน มอนสเตอรามีลักษณะเฉพาะ เป็นพืชเลื้อยที่มีความยืดหยุ่นในการลอยตามต้นไม้ใหญ่ บางชนิดเริ่มเจริญเติบโตในแนวระนาบและจะเลื้อยขึ้นเมื่อโตเต็มที่ เช่น มอนสเตอราเดลิซิโอซา ไจแอ้นท์
ลำต้นของมอนสเตอรามีข้อสั้นและข้อยาว มอนสเตอราไจแอ้นท์มีใบขนาดใหญ่และแข็งแรง ในขณะที่มอนสเตอราชนิดอื่นๆ เช่น มอนสเตอราบอร์สิเกียนาและมอนสเตอราอะแดนโซนี่มีข้อยาวและใบเล็กกว่า
ใบของมอนสเตอรามีหลากหลายรูปแบบ แต่จุดเด่นของพวกนี้คือ ใบรูปหัวใจที่มีรูปทรงโคนเว้า และเมื่อโตขึ้น ขอบใบจะมีรอยแฉกลึก แบบใบด่างที่เรียกว่า “พลูแฉก” นอกจากนี้ บางชนิดมีรูที่กลางใบ ตัวอย่างเช่น มอนสเตอราโอบิกัวมีรูมากมาย ใบค่อนข้างอ่อน ต้องรักษาเอาใจใส่เป็นพิเศษ ใบด่างมีราคาสูงกว่ามอนสเตอราทั่วไป เช่น มอนสเตอราบอร์สิเกียนาอัลโบ้และมอนสเตอราเดลิซิโอซามินต์
มอนสเตอราเดลิซิโอซาแท้จริงมีดอกสีขาวและผลที่สามารถรับประทานได้ แต่มักพบมากในป่าในแถบเม็กซิโกและปานามา คนไทยอาจไม่ค่อยคุ้นเคยมากนักสำหรับการดูแลมอนสเตอรา ควรรักษาความชื้นโดยเฉพาะ ไม่ควรให้ดินเปียกจนแฉะ ถ้าปลูกในกระถาง ควรใช้วัสดุปลูกที่ระบายน้ำดี
การขยายพันธุ์มอนสเตอราสามารถทำได้ผ่านวิธีการเพาะเมล็ดและการตัดชำ
- เพาะเมล็ด : ควรเลือกเมล็ดมอนสเตอราที่มีสีเขียวและใช้วัสดุปลูกเช่นพีทมอส เพราะเป็นวัสดุปลูกที่เหมาะสมที่สุด ใส่พีทมอสลงดินโดยไม่ควรอัดแน่นมาก ถ้าเลี้ยงในระบบปิด ควรรดน้ำให้ชุ่มก่อน และจัดหลุมเพาะเมล็ดแบบแนวนอน และใช้พีทมอสคลุมบนดิน ตั้งแต่มีใบแทงขึ้นมาจึงเลี้ยงแบบระบบเปิด ควรรดน้ำเมื่อดินแห้ง ถ้าใช้ระบบเปิดตั้งแต่เริ่มเจริญ เชื้อราก็สามารถเจริญเติบโตได้ดี ในกรณีนี้ไม่จำเป็นต้องใช้น้ำยาเร่งราก ควรให้แสงสว่างส่องถึงพอดีและมีลมพัดผ่าน
- การตัดชำ : ควรรอให้ต้นมีอย่างน้อย 3 ใบขึ้นไปและมีรากอากาศก่อนที่จะตัดชำใหม่ ใช้มีดคมตัดใต้ข้อให้มันชัดเจน และใส่ป้ายปูนแดงในส่วนที่ตัดเพื่อป้องกันการเข้าทำลายจากเชื้อโรค ใช้ก้านลูกโป่งหรือก้านไม้แข็งเป็นคอคอยประหยัดต้นไม้ไม่ล้ม
หากต้องการตัดชำในน้ำ ควรใช้น้ำสะอาดและรองน้ำไว้ 1 วันเพื่อลดคลอรีน ค่อยจัดน้ำยาเร่งรากหรือไม่ใช้ก็ได้ ควรให้รากจมในน้ำแต่ไม่ควรให้มากเกินไป และเปลี่ยนน้ำเมื่อเห็นว่าน้ำมีการขุ่นหรือเปลี่ยนสี
มอนสเตอราที่นิยมเลี้ยงในประเทศไทยประกอบไปด้วย
- มอนสเตอราเดลิซิโอซา ไจแอ้นท์ : เลื้อยแนวระนาบ โตเติบโตช้า มีใบใหญ่สีเขียวสด และก้านสีเขียว
- มอนสเตอราบอร์สิเกียนา อัลโบ้ : เลื้อยขึ้นสูงเร็ว มีใบด่างสีขาวครีมกระจายทั่วใบ และก้านด่างขาว
- มอนสเตอราไทยคอนสเตเลชัน : เลื้อยขึ้นสูง โตเติบโตช้า มีใบขนาดใหญ่มีจุดด่างสีขาวครีมกระจายทั่วใบ และก้านด่างขาวตั้งแต่เกิด
การดูแลรักษามอนสเตอรา
- การรดน้ำ : รดน้ำเมื่อดินแห้งเล็กน้อยในระดับบน หลีกเลี่ยงการรดน้ำมากเกินไปเพราะอาจทำให้รากเน่า และควรรอให้น้ำไม่ขังอยู่ในลูกถ้วยหรือกระถาง
- การปุ๋ย : ให้ปุ๋ยสำหรับต้นไม้ในช่วงการเจริญเติบโต (ช่วงหน้าฤดูใบไม้ร่วง) ประมาณเดือนละครั้ง ควรใช้ปุ๋ยสำหรับต้นไม้ที่มีสัดส่วนสูงหนึ่งสูตร และลดปริมาณในช่วงฤดูฝน
- การตัดแต่ง : ตัดแต่งใบที่เหี่ยวหรือเสียได้ตลอดทั้งปีเพื่อส่งเสริมการเจริญเติบโตของมอนสเตอราและทำให้มีรูปทรงสวยงาม
- การรักษาโรคและแมลง : ตรวจสอบต้นมอนสเตอราเพื่อตระหนักสภาพของใบและราก และหากมีร่องรอยของโรคหรือแมลงที่ทำลายใบ ให้ดำเนินการรักษาโดยใช้สารป้องกันกำจัดแมลงหรือโรคที่เหมาะสม
- การตรวจสอบราก : สังเกตรากของมอนสเตอราอย่างสม่ำเสมอเพื่อตระหนักถึงสุขสภาพของราก หากมีรากเน่าหรือประสิทธิภาพลดลง ควรรักษาโดยตัดรากที่เน่าและปลูกใหม่ในดินใหม่
ติดตามไม้ประดับเพิ่มเติม :: พันธุ์ไม้สวยงาม